کال مارجین چیست؟ تفاوت لیکوئید و کال مارجین در چیست؟

بررسی کال مارجین (Call Margin)

احتمالاً همان روزهای اول ورود به فارکس عنوان کال مارجین را شنیده باشید. البته اصطلاح درست‌تر آن مارجین کال (Margin Call) می‌باشد، همچنین در اکثر منابع فارسی مارجین کال (کال مارجین) به فراخوانی اعتبار ترجمه شده است. Margin در لغت به معنای مرز و حاشیه می‌باشد و Call به معنای فراخوانی و تماس، ولی اگر بخواهیم اصطلاح Margin Call را مفهومی‌تر ترجمه کنیم شاید بتوانیم آن را «تماس با مرز» ترجمه کنیم.

کال مارجین که در واقع یک اخطار است، می‌تواند اثرات ذهنی شدیدی بر معامله‌گر گذاشته و بعضاً منجر به تصمیمات لحظه‌ای اشتباه شود. از یک طرف نادیده گرفتن این اخطار می‌تواند به لیکوئید شدن اعتبار منجر شود (که فرایند آن را در زیر توضیح خواهیم داد) و از طرف دیگر مشاهده‌ی این اخطار ممکن است باعث بروز شوک ذهنی شده و معامله‌گر برای لحظه‌ای تحلیل خود را فراموش کرده و معامله را زودتر از موعد و با ضرر ببندد. در بخش «چگونه از کال مارجین جلوگیری کنیم؟» به تفصیل راه‌های مقابله‌ی درست با این پدیده را به تفصیل بررسی خواهیم کرد.

برای انجام هر معامله در بازارهای مالی از جمله فارکس شما نیاز به اعتبار یا موجودی سرمایه دارید. در معاملات اهرمی تنها بخشی از سرمایه مورد معامله متعلق به شماست و بخش دیگر توسط بروکر تامین می‌شود. مثلاً وقتی در یک حساب معاملاتی، موجودی ۲۰ دلار با اهرم ۱۰۰ داریم و تمام ۲۰ دلار را وارد معامله می‌کنیم، حجم معامله ۲۰۰ دلار خواهد بود که ۲۰ دلار متعلق به شماست و ۱۸۰ دلار دیگر توسط بروکر تأمین شده است. این ۲۰ دلار همان وثیقه یا Margin می‌باشد و ما مجاز نیستیم در این معامله‌ی ۲۰۰ دلاری بیشتر از ۲۰ دلار وارد زیان شویم. به محض عبور از مرز ۲۰ دلار زیان، معامله به صورت اتوماتیک توسط کارگزاری بسته می‌شود و سرمایه ۲۰ دلاری خود را از دست می‌دهیم.

در اکثر پلتفرم‌های معاملاتی با چند عبارت روبرو خواهیم بود که برای آشنایی با مفهوم کال مارجین نیاز است ابتدا این مفاهیم را تعریف کنیم:

• Balance یا کل موجودی:‌ کل دارایی را نشان می‌دهد و فقط بعد باز و بسته کردن یک معامله تغییر می‌کند.
• Equity یا موجودی لحظه‌ای:‌ مجموع دارایی شما شامل هرگونه سود یا زیان را در لحظه نشان می‌دهد و تحت تاثیر معاملات باز قرار دارد. برای مطالعه بیشتر می‌توانید به مقاله اکوییتی چیست؟ مراجعه کنید.
• Margin یا وثیقه:‌ بخشی از دارایی شما که با باز کردن هر معامله جدید نزد کارگزاری به‌عنوان وثیقه قرار می‌گیرد.
• Free Margin یا مارجین آزاد:‌ این مقدار از کسر روبرو به دست می‌آید (مارجین درگیر در معاملات – کل موجودی) مثلاً اگر کل موجودی ۵۰۰۰ دلار باشد و ۱۰۰۰ دلار وثیقه (Margin) درگیر در معامله داشته باشیم، این مقدار ۴۰۰۰ دلار خواهد بود.
• Margin Level:‌ این مقدار از کسر روبرو به دست می‌آید (Equity/Margin) و به صورت درصدی نمایش داده می‌شود. مثلاً اگر ۴۰۰۰ دلار داشته باشیم و ۱۰۰۰ دلار آن به عنوان margin درگیر معامله باشد پس موجودی لحظه‌ای ۳۰۰۰ دلار خواهد بود در نتیجه مارجین لول برابر خواهد بود با (۳۰۰٪=۱۰۰۰/۳۰۰۰)

هر بروکر پیام Margin Call را در سطح خاصی از Margin Level صادر می‌کند که میزان آن از بروکری و به بروکر دیگر متفاوت است، اما اکثر بروکر ها Margin Level را ۱۰۰٪ در نظر می‌گیرند. پس از رسیدن به Margin Level مشخص شده، ‌بروکر به شما اجازه‌ی باز کردن معامله‌ی جدیدی را نخواهد داد و پیام مارجین کال برای شما ارسال خواهد شد. در چنین موقعیتی برای باز کردن یک معامله‌ی جدید دو راه وجود دارد:

• یکی از معاملات باز خود را ببندید.
• از طریق واریز وجه، موجودی سرمایه خود را افزایش دهید.

موجودی لحظه‌ای شما که در پلتفرم‌های معاملاتی از آن به Equity نیز یاد می‌شود از دو بخش تشکیل شده است؛ بخشی از سرمایه که با باز کردن هر معامله‌ی جدید به عنوان وثیقه‌ی معامله در نظر گرفته می‌شود که در پلتفرم‌های معاملاتی تحت عنوان Used Margin یا Margin تعریف می‌شود و بخش دیگر تحت عنوان Free Margin یا Useable Margin در نظر گرفته می‌شود. پس Equity یا موجودی لحظه‌ای برابر است با مجموع Free Margin + Margin. هر دوی این مقادیر تحت تاثیر اهرم یا Leverage قرار دارند (که در مقاله‌ی لوریج چیست؟ به توضیح مفصل آن پرداخته‌ایم). در صورتی که Margin Level توسط کارگزاری ۱۰۰٪ در نظر گرفته شده باشد، مادامی که میزان Equity بزرگ‌تر از Margin باشد اخطار Call Margin دریافت نخواهید کرد اما به محض اینکه این نسبت تغییر کند یا به عبارت دیگر Free Margin صفر یا منفی شود، اخطار Margin Call صادر می‌شود.

چگونه از کال مارجین جلوگیری کنیم؟

به صورت کلی در هنگام وقوع کال مارجین ۲ راهکار بیشتر وجود نخواهد داشت. راه اول این است که یکی از معاملات باز خود را ببندیم در نتیجه بخشی از سرمایه درگیر در معامله که از آن به Margin نیز یاد می‌شود آزاد شده و به Free Margin برمی‌گردد. راه دوم واریز وجه اضافه به حساب معاملاتی و در نتیجه افزایش میزان Equity است.

اما عقل سلیم می‌گوید پیش‌گیری بهتر از درمان است. جهت پیش‌گیری از ورود به فاز مارجین کال می‌توان از روش‌های مختلف استفاده کرد از جمله:

• استفاده از اهرم معاملاتی متناسب با استراتژی معاملاتی. معمولاً استفاده از اهرم‌های مالی کوچک‌تر می‌تواند ریسک ورود به فاز کال مارجین را کاهش دهد
• عدم استفاده از تمام سرمایه موجود در معاملات. به طور مثال هیچ‌گاه با بیشتر از ۲ درصد از کل سرمایه خود وارد یک معامله نشویم.
• تعیین حد ضرر. بر اساس تحلیل خود برای هر معامله سطح ضرر مناسب را مشخص کنیم، این امر به خصوص در هنگام حرکات شارپ بازار به حفظ سرمایه و کاهش زیان ما کمک خواهد کرد.
• مشاهده‌ی منظم تحرکات بازار و آمادگی تغییر تحلیل. گاهی مشاهده اخبار لحظه‌ای یا تغییرات ناگهانی بازار می‌تواند منجر به تغییر تحلیل شما شده و پیش از ورود به زیان و نهایتاً کال مارجین شدن، معامله خود را ببندید.
• نگهداری وجه نقد کافی جهت شارژ به موقع حساب. گاهی بنا به تحلیل جدید تصمیم به باز نگه داشتن معامله‌ای که در زیان است را می‌گیریم. در این صورت نیاز است جهت جلوگیری از ورود به فاز کال مارجین همواره مقداری وجه نقد آماده به واریز (یا ترجیحاً در حساب کارگزاری) به عنوان ذخیره داشته باشیم.

برای اینکه بخواهید اطلاعات بیشتر کسب کنید، می‌توانید مقاله فارکس مناسب چه افرادی است؟ را مطالعه کنید.

مثالی از کال مارجین

به طور مثال کارگزاری اعلام کرده که سطح مارجین ۱۰۰ درصد می‌باشد. ما یک حساب ۱۰۰۰ دلاری داریم. معامله‌ی جدیدی باز می‌کنیم که ۲۰۰ دلار Margin در آن درگیر می‌شود. با فرض ثابت ماندن قیمت جفت ارز اطلاعات حساب ما به این شکل خواهد بود:

برای سادگی محاسبات در این مثال، اهرم معاملاتی و اسپرد را در نظر نمی‌گیریم اما در معاملات واقعی میزان اهرم و اسپرد بر تغییرات و نتیجه اثر تعیین‌کننده خواهند داشت. اگر تغییرات بازار بر حسب تحلیل ما پیش بروند جای نگرانی نیست و نه تنها وارد فاز کال مارجین نخواهیم شد بلکه می‌توانیم معامله را با سود ببندیم. اما فرض می‌کنیم جهت حرکت بازار برخلاف تحلیل ما خواهد بود و وارد زیان می‌شویم. همان‌طور که توضیح دادیم میزان Equity به صورت لحظه‌ای محاسبه شده و تحت تأثیر میزان سود یا زیان در لحظه خواهد بود. فرض می‌کنیم میزان حرکت بازار در خلاف جهت ما تا جایی پیش برود که میزان اکوییتی به ۲۰۰ دلار کاهش یابد. در این زمان اطلاعات حساب ما به این شکل تغییر خواهد کرد:

در این نقطه کارگزاری شروع به ارسال پیام Call Margin خواهد کرد. در این نقطه ما قادر نخواهیم بود معامله‌ی جدیدی باز کنیم و تنها دو گزینه برای ما وجود خواهد داشت:‌۱- بستن معامله ۲- واریز وجه بیشتر به حساب معاملاتی. در صورت عدم انجام هریک از این دو و ادامه‌ی بیشتر زیان، بسته به سطح خروج (سطح لیکوئید) مثلاً Margin Level ۴۰٪ خود کارگزاری به صورت اتوماتیک معامله را خواهد بست و معامله اصطلاحاً لیکوئید می‌شود.

کال مارجین چگونه رخ می‌دهد؟

به صورت بسیار ساده اگر بخواهیم توضیح دهیم، زمانی که ضرر شناور شما به حدی رسیده که از دارایی موجودی شما در حال بیشتر شدن است قبل از اینکه این اتفاق بیفتد اخطاری در قالب کال مارجین دریافت می‌کنید که باید حتماً حساب خود را پر کنید در غیر این صورت کال خواهید شد و کل معاملات شما بسته می‌شود.

روش خبردار شدن از کال مارجین

روش اطلاع‌رسانی در مورد کال مارجین شدن یک معامله از کارگزاری به کارگزاری دیگر متفاوت است ولی راه‌های اطلاع‌رسانی به صورت کلی از این قرارند:‌

• تماس تلفنی؛
• اطلاع رسانی از طریق پیامک؛
• اطلاع رسانی از طریق ایمیل.

البته برخی از کارگزاری‌ها گزینه‌ای به نام استاپ اوت دارند که اگر به کال مارجین توجه نکنید حساب را خودشان به صورت خودکار خواهند بست.

تفاوت لیکوئید شدن و کال مارجین چیست؟

کال مارجین شدن و لیکوئید شدن دو مفهوم نزدیک به هم اما متفاوت هستند. کال مارجین شدن لزوماً منجر به لیکوئید شدن نمی‌شود اما لازمه‌ی لیکوئید شدن، دریافت اخطار کال مارجین می‌باشد. وقوع کال مارجین و لیکوئید هر دو بستگی به سطح مارجین دارد و همان‌طور که اشاره شد از یک کارگزاری به کارگزاری دیگر متفاوت است. مثلاً یک کارگزاری ممکن است کال مارجین را در Margin Level ۱۰۰٪ اعلام کند و لیکوئید شدن را در Margin Level ۴۰٪ صورت دهد. در این صورت معامله‌ی شما بعد از وارد شدن به سطح ضرر در Margin Level بالاتر از ۱۰۰٪ مشکلی نخواهد داشت اما به محض ورود به این سطح، کارت زرد Call Margin بروکر را دریافت خواهید کرد. در این فاز کارگزاری به شما اجازه نخواهد داد معامله جدیدی باز کنید اما هیچ‌کدام از معاملاتتان را به صورت اتوماتیک نخواهد بست و شما همچنان می‌توانید با بستن یکی از معاملات خود یا شارژ حساب از این فاز خارج شوید.