در جهان ناپایدار و پر از عدمقطعیت ما، گاهی اتفاقاتی میافتد که هیچگاه قابل پیشبینی نبودند. این اتفاقات که بازارهای مالی را هم به شدت تحت تاثیر قرار میدهند و روند آنها را عوض میکند، «قوی سیاه» نامیده میشوند. این پدیده تمام پیشبینیها و تحلیلهای تریدرها را زیر سوال میبرد و نظام اقتصادی جهان را برهم میزند. در این مقاله، به بررسی قوی سیاه در بازار فارکس، عواقب آن و راهکارهای مواجهه با این رویدادهای غیرمنتظره خواهیم پرداخت. اگر میخواهید یک تریدر موفق باشید، شناخت این نظریه برای شما ضروری خواهد بود.
- فاطمه بیان
- بدون دیدگاه
5/5 – (1 امتیاز)
5/5 – (1 امتیاز)
قوی سیاه چیست؟
قوی سیاه (Black Swan) در بازارهای مالی به رویدادهای غیرمنتظره و نادر(سیاسی، اقتصادی و…) اشاره دارد که پیشبینی وقوع آنها غیرممکن است، اما وقتی رخ میدهند، اثرات بسیار بزرگی روی قیمت داراییها (مثبت یا منفی)، روی بازار و حتی اقتصاد و جامعه دارند.
این نظریه اولین بار توسط آقای نسیم نیکلاس طالب، تحلیلگر مالی و نویسنده کتاب «قوی سیاه: تاثیر رویدادهای غیرقابل پیشبینی(The Black Swan: The Impact of the Highly Improbable)» در بازارهای مالی معرفی شد. نسیم طالب اعتقاد دارد که ساختارهایی مانند بازارهای مالی، بسیار بیشتر به این اتفاقات حساس هستند، به طوری که تلاش برای پیشبینی آنها اغلب فایدهای ندارد.
نمونه هایی از قوی سیاه در تاریخ فارکس
فارکس بازاری تاثیرپذیر از وقوع این رخدادها است. برای مثال؛ اتفاقات زیر (به ترتیب زمانی) همگی باعث به وجود آمدن قوی سیاه در فارکس شدند:
11 سپتامبر(2001)
حمله به برجهای دوقلو مرکز تجارت جهانی نیویورک در سال 2001 یک رویداد تروریستی بود که تاثیر بسیاری سریع و لحظهای بر بازار فارکس گذاشت. پس از این حمله دلار آمریکا سقوط کرد، اما ین ژاپن و فرانک سوئیس بهعنوان ارزهای امن، رشد بالایی داشتند. همچنین تعطیلی بازارهای مالی آمریکا بر این نوسانات اضافه کرد.
بحران مالی جهانی(2008)
بحران مالی که در سال 2008 در جهان رخ داد، اثرات شدید و طولانی بر بازار فارکس داشت. برای مثال ارزهای امن مانند دلار و ین ژاپن تقویت شدند و در مقابل ارزش بسیاری از ارزهای جدید و اگزوتیک کم شد. همچنین سقوط بانکهایی مثل Lehman Brothers به اغتشاش در فارکس دامن زد.
سقوط ارزش فرانک سوئیس(2015)
در سال 2015 بانک ملی سوئیس، ناگهان سقف ارزش فرانک سوئیس را در برابر یورو را بدون هیچ اطلاع قبلی برداشت که این تصمیم منجر به بالا رفتن شدید ارزش فرانک سوئیس شد، چیزی حدود 30% تنها در چند دقیقه. با این اتفاق بسیاری از بروکرهای فارکس عملا ورشکست شدند و بسیاری دیگر هم ضررهای سنگینی دیدند.
رای مثبت مردم بریتانیا به خروج این کشور از اتحادیه اروپا(2016)
رای مثبت مردم بریتانیا به خروج این کشور از اتحادیه اروپا یا برگزیت، بازارهای مالی را بسیار شوکه کرد. با این رای، پوند انگلیس بزرگترین افت ارزش خود در تاریخ را تجربه کرد که در حدود 8% کاهش در برابر دلار بود. این رویداد آشفتگی گستردهای را در همه بازارهای مالی جهانی رقم زد و نرخ اغلب ارزها را دچار نوسانات زیاد کرد.
رای منفی مردم ایتالیا به اصلاح قانون اساسی(2016)
رای منفی مردم ایتالیا به اصلاحات قانون اساسی، منجر به سقوط ارزش یورو شد. این تصمیم ایتالیاییها، عدم اطمینان سیاسی در منطقه یورو را افزایش داد و در نهایت منجر به افزایش نوسان در ارزهای اروپایی شد.
کووید 19 (2020)
شیوع کرونا که آغاز آن در سال 2020 بود منجر به بیمار شدن تعداد زیادی از افراد در سراسر کره زمین شد. این رویداد، اقتصادهای جهانی را مختل کرد و از ارزش ارزهای تازه مانند لیر ترکیه (به دلیل خروج سرمایهگذاران) کم کرد. اما در مقابل افزایش تقاضای زیادی برای دلار آمریکا و طلا به عنوان پناهگاههای امن صورت گرفت. تغییرات شدید نرخ بهره بانکهای مرکزی جهان نیز به نوبه خود نوسانات جفتارزها را بیشتر کرد.
تاثیر رویدادهای قوی سیاه بر بازار فارکس
رویدادهای قوی سیاه پیامدها و تاثیرات گسترده و مهمی در بازار فارکس دارند. این تاثیرات گاهی تا مدتها ادامه دارد. از جمله تاثیرات آن در فارکس میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- افزایش نوسانات در بازار فارکس؛
- تشدید و تقویت نوسانات در بازار؛
- سردرگمی و عدم اطمینان معاملهگران و در نتیجه سریع شدن تغییر قیمتها؛
- عقبنشینی معاملهگران و مؤسسات مالی از بازار و در نتیجه کاهش نقدینگی؛
- افزایش اسپردها؛
- بالا رفتن ارزش ارزهای امن(دلار آمریکا(USD)، ین ژاپن(JPY)، فرانک سوئیس(CHF)) به دلیل روی آوردن سرمایهگذاران به کاهش ریسک؛
- تغییر ساختارهای اقتصادی و تاثیرات بلندمدت بر بازار فارکس.
چگونه قوی سیاه باعث تغییرات ناگهانی در بازار می شود؟
این اتفاق به دلیل ماهیت خود بازارهای مالی را دچار تغییرات ناگهانی میکند، اما این تغییرات چگونه و به چه دلیل است؟ با ما همراه باشید تا به صورت جامع به تحلیل این مورد بپردازیم:
ایجاد شوک روانی به سرمایه گذاران
در وهله اول شوک روانی به بازار وارد میکند. زیرا اتفاقاتی در قالب قوی سیاه معمولا غیرمنتظره هستند و پیشبینی آنها دشوار و عملا غیرممکن است. پس به سرمایهگذاران شوک روانی وارد میکند و باعث میشود که دچار وحشت زیادی شوند.
در نهایت آنها سردرگم شده و به سرعت اقدام به فروش یا خرید داراییهای خود میکنند. مثلا پس از اعلام رای برگزیت، سرمایهگذاران زیادی شوک شدند و پوند انگلیس را فروختند، همین امر که منجر به سقوط ارزش پوند شد.
در جهت کسب اطلاعات بیشتر، میتوانید مقاله روانشناسی ترید، را مطالعه کنید.
کاهش نقدینگی در بازار
در زمان وقوع یک قوی سیاه، نقدینگی در بازارها به شدت کاهش مییابد، زیرا معاملهگران زیادی ترسیدهاند و برای پرهیز از زیاد میخواهند از بازار خارج شوند. در نتیجه این نقدینگی پایین، نوسانات هم افزایش مییابد، زیرا تعداد بسیار کمی از سفارش وجود دارد. به عنوان مثال در بحران فرانک سوئیس 2015، کاهش نقدینگی باعث یک جهش 30 درصدی ارزش فرانک در برابر یورو شد.
تغییر انتظارات سرمایه گذاران
وقوع یک رخداد غیرمنتظره به طور کلی انتظاراتی که سرمایهگذاران از فارکس داشتند را دچار تغییر میکند و آنها اغلب در ارزشگذاری داراییها تجدیدنظر سریع میکنند. مثلا در بحران مالی 2008، انتظاراتی که نسبت به پایداری سیستم بانکی وجود داشت، تغییر کرد و ارزش بسیاری از ارزهای فارکس به سرعت کم شد.
اختلال در زنجیره تامین مواد اولیه و کالاها
رویدادهای قوی سیاه تامین کالاهای جهانی را مختل میکنند و سریعا بر بازارهای مالی و فارکس تاثیر میگذارند. مثلا حمله روسیه به اوکراین عرضه انرژی و غذا را مختل کرد و ارزش روبل روسیه را به شدت پایین آورد.
تغییر در نوع و جریان سرمایهگذاری
سرمایهگذاران در زمان وقوع بحرانهای جهانی، داراییهای پرریسک خود مانند ارز دیجیتال یا ارزهای اگزوتیک و فرعی را میفروشند و به سمت داراییهای امن مانند دلار آمریکا و فرانک سوئیس میروند. به این مورد تغییر جریان سرمایه میگویند که باعث تغییرات عظیمی در ارزش ارزها میشود. به عنوان مثال در زمان اپیدمی کرونا، دلار آمریکا و طلا پناهگاههایی امن بودند و تقویت شدند، در حالی که ارزهای جدید مانند لیر ترکیه سقوط کردند.
عوامل روانشناختی و رفتار گله ای
وقتی نظریه قوی سیاه رخ میدهد، سرمایهگذاران تحت تاثیر رفتار جمعی قرار میگیرند و رفتار گلهای(Herd Behavior) از خود نشان میدهند، بدین معنی که همگی یک رفتار دارند. این رفتار یکسان یکباره روند را از صعودی تبدیل به نزولی میکند و یا بالعکس؛ به عنوان مثال در برگزیت، فروش گسترده پوند انگلیس که به دلایل روانی بود، باعث سقوط بیشتر از حد ارزش آن شد.
عدم پردازش اطلاعات جدید
بازارها به دلیل وابستگی که به الگوهای ترید و گذشته قیمت خود دارند، نمیتوانند به سرعت اطلاعات جدیدی که در اثر قوی سیاه به وجود آمدهاند را درک و پردازش کنند. همین عدم توانایی واکنشهای زیاد و غیر منطقی را در پی دارد. مثلا در بحران مالی 2008، بازار نتوانست ابعاد واقعی بحران را درک کنند و واکنشهای افراطی نشان داد.
نظریه قوی سیاه، نشاندهنده شکنندگی بازارهای مالی و ناتوانی تحلیلها در پیشبینی دقیق آینده بازار است، اما انعطافپذیری استراتژی معاملاتی و توانایی تصمیمگیری درست در زمان این بحران، باعث میشود که سرمایهگذاران بتوانند از این بحرانها عبور کرده و حتی در مواقعی سود کنند.
استراتژی های مدیریت ریسک در مواجهه با قوی سیاه
به صورت کلی هر تریدر باید قبل از ورود به معاملات خود، مدیریت ریسک را رعایت کند و سرمایه خود را بیش از حد در خطر نیاندازد. اما مدیریت ریسک در مواجهه با رویدادهای “قوی سیاه” اهمیت بیشتری پیدا میکند، زیرا این رخدادها غیرقابل پیشبینی هستند و ممکن است هر لحظه بازار و سرمایه تریدرها را درگیر کنند. برای این که بتوانید مدیریت ریسک درستی در مواجهه با این رخداد داشته باشید، موارد زیر را رعایت کنید:
پایبندی به قانون 2%
فقط 2% از کل سرمایه خود را وارد یک موقعیت معاملاتی کنید. در این صورت اگر سود کنید به اندازه همان 2% خواهد بود ولی اگر دچار ضرر شوید، 98% از سرمایه خود را هنوز دارید. به این قانون، قانون 2% در معاملهگری میکنند.
گرفتن پوزیشن های کوتاه
چنانچه انتظار دارید قیمت داراییها کاهش یا افزایش یابد، از پوزیشنهای خرید و فروش کوتاه استفاده کنید یا به اصطلاح اسکالپ کنید. این تکنیک در مواقعی که بازار غیرمنتظره سقوط میکند، یک ابزار دفاعی است.
تنوع دادن به سبد دارایی
به داراییهای معاملاتی خود چه در فارکس و چه در بازارهای دیگر، تنوع بدهید تا وابستگی صرف به یک دارایی در خطر نداشته باشید و اگر در آنجا دچار ضرر شدید، در جای دیگری جبران کنید.
رعایت ریسک به ریوارد
نسبت ریسک به ریوارد (Risk-to-Reward Ratio)، میزان سود در مقابل زیان احتمالی را ارزیابی میکند. این نسبت از طریق فرمول زیر محاسبه میشود:
ضرر احتمالی: حداکثر پولی که ممکن است در یک معامله از دست برود.
سود بالقوه: سودی که حدس میزنید با یک معامله میتوان به دست آورد.
این نسبت مشخص میکند که آیا ریسکپذیری در یک معامله ارزش دارد یا خیر.
در مقاله ریسک به ریوارد چیست؟ همهچیز را درباره این موضوع توضیح دادهایم.
استفاده از حد سود و حد ضرر
تعیین حد سود(Take Profit) کمک میکند تا قبل از وقوع نوسانات شدید بازار، سود خود را حفظ کنید، زیرا خروج به موقع از یک معامله سودآور، مانع تبدیل شدن سود به ضرر خواهد شد.
به کار بردن حد ضرر(Stop Loss) نیز به شما امکان میدهد تا ضرر خود را کم کرده و از زیانهای غیرقابل کنترل جلوگیری کنید. در رخدادهای قوی سیاه، قرار دادن حد ضرر، یک راهکار ایمنی مناسب است.
دو مورد از کاربردیترین روشهای حفاظت از سود و توقف ضرر، پارشال(بستن سود جزئی) و تریلینگ استاپ(حد ضرر دنبالهدار) هستند. در پارشال شما به صورت پلهای در مراحل مختلف سود خود را تثبیت میکنید و در تریلینگ استاپ نیز یک حد ضرر پویا است که با پیشرفت پوزیشن معاملاتی بهروز میشود.
استفاده از هجینگ
یکی از راهکارهای مطلوب مدیریت ریسک در مواجهه با قوی سیاه، هجینگ است. در فارکس، هجینگ یعنی یک معامله مخالف یا مکمل برای معامله خود باز کنی تا ریسک ناشی از نوسانات قیمت را کاهش دهید. مثلا اگر یک معامله خرید روی جفت ارز EUR/USD دارید و نگران هستید که برعکس انتظار شما، قیمت کاهش یابد، میتوانید یک معامله فروش هم روی این جفت ارز یا یک جفت ارز که با آن همبستگی مثبت دارد، باز کنید. در مقاله هجینگ چیست؟ مفصل به این موضوع پرداختهایم.
سرمایه گذاری در جفت ارزهای امن
سرمایهگذاری در داراییهایی که حتی در زمان بحران ارزش خود را حفظ میکنند، مانند طلا یا دلار آمریکا، میتواند از کاهش ارزش داراییهای شما جلوگیری کنند.
نقش تحلیل بنیادی در پیش بینی قوی سیاه
تحلیل بنیادی یا فاندامنتال در بازارهای مالی، به بررسی عواملی بنیادی مانند اطلاعات اقتصادی، سیاسی و اجتماعی و… میپردازد که میتوانند بر قیمت ارزها تاثیر بگذارند. در پیشبینی رخدادهای قوی سیاه، تحلیل بنیادی نشانهها و الگوهای پنهان را شناسایی میکند.
مثلا ممکن است یک تحلیلگر فاندامنتال، تغییرات ناگهانی در سیاستهای پولی، بحرانهای اقتصادی یا تحولات سیاسی که منجر به نوسانات شدید در بازار میشود را شناسایی کند و در نهایت به این نتیجه برسد که جنگ منطقهای و یا ورشکستگی نهادهای مالی، در شرف وقوع است.
نکته مهم: البته باید بدانید که به دلیل ماهیت غیرقابل پیشبینی این رویدادها، تحلیل فاندامنتال هم نمیتواند بهطور کامل این رویدادها را پیشبینی کند، اما میتواند به مدیریت ریسک کمک کند.
ابزارها و تکنیک های کاهش تاثیر قوی سیاه
برای اینکه تاثیر این رویدادها را بر معاملات خود کاهش دهید، میتوانید از ابزارها و تکنیکهای مختلف مدیریت ریسک استفاده کنید:
داشتن استراتژی درست و پلن B
همیشه بهترین استراتژیها و روشهایی را طراحی کنید که انعطافپذیر باشد و بتواند به سرعت با تغییرات سازگار شود. همچنین برنامههای جایگزین داشته باشید تا برای پاسخ به سناریوهای نامطلوب، سریعا آن برنامه را جایگزین کنید.
آمادگی روانی
بدترین اتفاقات ممکن را قبل از پوزیشنگیری، در نظر بگیرید تا در شرایط بحرانی دچار شوک روانی، ضعف معاملهگری و در نهایت زیان نشوید.
دنبال کردن اخبار
اخبار اقتصادی، سیاسی و اجتماعی را به صورت مداوم چک کنید تا بتوانید تا حدودی یک رویداد و تهدید غیرمنتظره را پیشبینی نمایید.
داشتن سرمایه برای روز مبادا
ذخایر مالی مطمئنی داشته باشید تا اگر در شرایط اضطراری، نیاز به سرمایه داشتید، بتوانید به آن مراجعه کنید. همچنین هیچگاه سرمایه ضروری زندگی خود و یا تمام پول خود را وارد معاملات نکنید.
سناریو نویسی و شبیه سازی قوی سیاه
استفاده از تکنیک شبیهسازی سناریوهای مختلف و بحرانهای اقتصادی سیاسی و بررسی تاثیر هر سناریو در بازار، نیز یکی دیگر از تکنیکهایی است که میتواند به شما در مواجهه با قوی سیاه کمک کند. با این کار شما از قبل برای هر اتفاق، راهکارهای مناسب را اندیشیدهاید.
استفاده از همه تحلیل ها
استفاده از تحلیلهای تکنیکال و فاندامنتال و سنتیمنتال بهطور همزمان برای عملکرد بهتر شما ضروری است. زیرا تکیه صراف به یک تحلیل، به عنوان مثال تحلیل تکنیکال، مانع از این میشود که شما اتفاقات بنیادی بازار مانند رویدادهای سیاسی یا اقتصادی را دنبال کنید و در نهایت از همان نقطه دچار ضرر شوید.
حفظ آرامش
در همه شرایط، حتی شدیدترین رویدادهای قوی سیاه، آرامش خود را حفظ کنید. نداشتن آرامش و داشتن اضطراب، مانع اتخاذ تصمیمات منطقی در شرایط بحرانی میشود. استرس از لحاظ بیولوژیکی، عملکرد ذهن را دچار اختلال میکند.
با خواندین این کتابها میتوانید روانشناسی معامله گری خود را بهبود ببخشید.
آیا می توان وقوع قوی سیاه را پیش بینی کرد؟
پاسخ صحیح به این سوال، «خیر» است. وقوع رخدادهای این چنینی ذاتا غیرقابل پیشبینی است. این اتفاقات خارج از انتظارات جوامع هستند و بر اساس الگوهای گذشته نمودار مالی نیز عمل نمیکنند، یعنی تحلیل تکنیکال نمیتواند آنها را پیشبینی کند. با این حال با سناریو داشتن در مورد تمامی عدم قطعیتها و شناسایی نقاط آسیبپذیر میتوان برای آن آماده شد. همچنین اگر اخبار را مدام دنبال کنید و از تحلیل فاندامنتال در کنار تکنیکال استفاده کنید، میتوانید نشانههای هشداردهنده را هرچند ضعیف باشند، درک کنید.
آنچه در مقاله قوی سیاه چیست خواندیم:
در این مقاله با نظریه قوی سیاه در بازارهای مالی و اقتصاد جهانی آشنا شدیم. این پدیده، اتفاقات نادر جهانی اعم از همهگیری یک بیماری، جنگ، بحران مالی و… است که ماهیتی غیرمنتظره دارد، اما تاثیرات گستردهای بر جای میگذارد. تریدرها با استفاده از مدیریت ریسک هوشمندانه، تحلیلهای ترکیبی و آمادهسازی خود برای سناریوهای غیرمنتظره، میتوانند اثرات آن را در معاملات خود کاهش دهند که در این مقاله مفصل به آن پرداختیم.
اشتراک گذاری
سوالات متداول
معروفترین قوی سیاه تاریخ چیست؟
بحران مالی جهانی سال 2008 که به دلیل ترکیدن حباب مسکن در ایالات متحده آغاز شد و در آن بسیاری از بازارها، از جمله فارکس، دچار نوسانات بزرگ و بیسابقه شدند.
چرا قوی سیاه حتی تحلیلگران باتجربه را غافلگیر میکند؟
زیرا در چارچوب پیشبینیها و دادههای تاریخی نمودار نمیگنجد و به یکباره اتفاق میافتد. تحلیل تکنیکال عملا در این بحران، عاجز است.
چگونه در پدیده قوی سیاه، ضرر نکنیم؟
با داشتن استراتژی انعطافپذیر و آمادهسازی خود برای شرایط بحرانی که در این متن آن را آموزش دادیم.
تریدرهای حرفهای، هرگز بیخیال هزینههای کوچک نمیشوند.
هزینههای کوچک در طول زمان، تبدیل به مشکلات بزرگ معاملهگران میشوند.
